الخرائج و الجرائح (کتاب)
|
| |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | قطب‌الدین راوندی |
| موضوع | معجزات پیامبر(ص) و ائمه(ع) |
| سبک | روایی، کلامی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۳ |
| ترجمه فارسی | |
| نام کتاب |
کفایة المؤمنین فی معجزات الأئمة المعصومین(نسخه خطی) جلوههای اعجاز معصومین(ع) |
| مترجم |
علامه محمد شریف خادم غلامحسن محرمی |
الخرائج و الجرائح کتابی در ذکر معجزات پیامبر(ص) و ائمه(ع) نوشته سعید بن هِبة‌ُالله مشهور به قطب الدین راوندی، متوفای ۵۷۳ق است.
مؤلف
قطب‌الدین ابوالحسین سعید بن عبدالله بن حسین بن هبةالله راوندی کاشانی (م ۵۷۳ق) معروف به «قطب راوندی»، محدث، مفسر، متکلم، فقیه، فیلسوف و مورخ شیعه در قرن ششم هجری و از شاگردان فضل بن حسن طبرسی و محمد بن حسن طوسی (پدر خواجه نصیر الدین طوسی) است. وی تألیفات بسیاری دارد که معروف‌ترین آ‌ن‌ها الخرائج و الجرائح است. ابن شهر آشوب مازندرانی و شیخ منتجب الدین رازی از مشهورترین شاگردان او هستند.
علت نامگذاری
چنانکه از مقدمه کتاب برمی‌آید، مراد از خرائج و جرائح، معجزاتی است که از جانب معصومان صادر و خارج شده و اخباری که این معجزات را گزارش می‌کنند، از اعتبار کافی برخوردارند. او در مقدمه تصریح کرده است: «لأن معجزاتهم التی خرجت علی أیدیهم مصححة لدعاویهم لأنها تکسب المدعی و من ظهرت على يده صدق قوله.»خرائج از ریشه خروج است یعنی معجزاتی که از سوی معصومین خارج و صادر شده و جرائح از ریشه جَرح است به معنای اکتساب و به دست آوردن ، چون معجزات آنان سخن و ادعایشان را تصدیق و تایید می کند در حقیقت این دستاورد را برایشان کسب می کند.و این سبب نامگذاری کتاب به الخرائج والجرائح شده یعنی معجزاتی که از سوی معصومان(ع) صادر شده اند و دستاوردشان تایید ادعای آنان است.
ویژگی‌ها
- انواع مختلف معجزات کلامی و غیر کلامی در این کتاب آمده و به یک نوع اکتفا نشده است.
- در ذکر روایات به قدر نیاز اکتفا شده و مقدمات و توضیحات غیرمرتبط با مطلب اصلی حذف گشته‌اند.
ساختار
مؤلف، همچنان که در مقدمه کتاب بیان کرده، کتاب خود را بدین ترتیب منظم کرده:
- مقدمه، شامل توضیحاتی پیرامون معجزه و انگیزه نگارش آن و فهرست ابواب کتاب.
- ابواب کتاب شامل پانزده باب، ۱۳ باب در معجزات پیامبر و ائمه دوازدهگانه، یک باب در دلائل بر صحت ادعای نبوت پیامبر(ص) و ائمه (ع) و باب دیگر شامل دلائل قرآنی بر امامت دوازده امام.
- ملحقات کتاب شامل:
- نوادر المعجزات، که کتابی روایی صرف است و هیچ بحث کلامی و... ندارد.
- الموازاة بین معجزات نبینا صلی الله علیه و آله و أوصیائه علیهم السلام، و معجزات الأنبیاء المتقدمین، (برابری معجزات پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله با بقیه پیامبران).
- کتاب امّ المعجزات، که بحثی مفصل در وجوه مختلف اعجاز قرآن دارد و شبهات مختلف را در مورد قرآن مطرح کرده و جواب داده است.
- کتاب الفرق بین الحیل و المعجزات که راه تشخیص معجزه را از شعبده و... بیان کرده.
- کتاب علامات و مراتب نبینا و أوصیائه صلوات الله علیهم أجمعین
- در اواخر کتاب هم بحثی در علائم ظهور امام عصر عج دارد و علائم قبل از ظهور و هنگام ظهور را جداگانه بیان نموده است.
محتوا
مولف در مقدمه روایتی را از امام کاظم(ع) نقل کرده مبنی بر این که بزرگ ترین و بیشترین گناه از نظرحضرت محمد(ص) از آنِ کسی است که بر عالم آل‌محمد طعنه زند و ناطقشان را تکذیب کند و معجزاتشان را انکار نماید. وی درباب اول که اختصاص به معجزات پیامبر(ص) دارد با نقل روایتی از امام صادق(ع) به دور شدن ابلیس پس از ولادت پیامبر(ص) از آسمان‌های هفتگانه و برخی از حوادث پس از ولادت و دوران کودکی پیامبر(ص) پرداخته است.راوندی در این بخش ۲۶۰ روایت در باره معجزات پیامبر(ص) نقل کرده است. وی در فصل اول از روایات عامه نقل کرده که سراقة بن مالک پیامبر(ص) را تعقیب کرد و به اذن خداوند پاهای اسبش در زمین فرو رفت و توان حرکت از او گرفته شد او در آن حال از پیامبر کمک خواست و قول داد که اگر رهایی پیدا کند نه تنها هیچگاه علیه رسول خدا(ص) اقدامی نکند بلکه از او دفاع کند و با دعای پیامبر (ص) اسبش رها شد. آخرین روایت کتاب در آخرین فصل ازباب مرتبط با معجزات و نشانه‌های پیش از قیام امام امام زمان(ع) از امام صادق(ع) است که فرمود: هر گاه قائم آل محمد قیام کند در بیرون کوفه مسجدی می سازد که هزار در دارد.
ترجمه
از کتاب «الخرائج و الجرائح» دو ترجمه فارسی وجود دارد:
- «کفایة المؤمنین فی معجزات الأئمة المعصومین»، ترجمه شده توسط علامه محمد شریف خادم (نسخه خطی).
- «جلوههای اعجاز معصومین(ع)» ترجمه به‌وسیله غلامحسن محرمی با همکاری مجتبی طبری فراهانی (قم: انتشارات اسلامی، ۱۳۷۶ش).
چاپ
چاپ‌های مختلف «الخرائج و الجرائح» از این قرار است:
- در سال ۱۳۰۱ق همراه با کتاب‌های کفایة الأثر و اربعین (تألیف علامه مجلسی) چاپ شده است. در این چاپ، سید محمدباقر موحد ابطحی مقدمه مفصلی درباره زندگی‌نامه مؤلف و کتاب نگاشته است. تحقیق کتاب نیز بر عهده او بوده که تمام روایات و آیات قرآن را استخراج کرده و چون این کتاب از مصادر بِحارُ الانوار بوده، متن کتاب را نیز با منقولات علامه مجلسی در بحار تطبیق داده است. همچنین توضیح و تفسیر کلمات مشکل را ضمیمه و نسخه بدل‌های کتاب را نیز در پاورقی آورده است. در پایان هر جلد، فهرست مطالب و در پایان جلد سوم، فهرست‌های متنوع ده‌گانه‌ای ذکر شده است.
- در سال ۱۳۰۵ق به صورت چاپ سنگی، با کتابت علی بن مؤمن طالقانی، توسط دارالطباعه نایب ابراهیم منتشر شده است.
- در سال ۱۴۰۹ق در سه جلد، به زبان عربی، توسط مؤسسة امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف ) در قم به چاپ رسیده است.
پیوند به بیرون
- ]